Helder schrijven begint bij helder denken
Een van de troostrijke handelingen die koken me biedt is het kloppen van een kleine, slijmerige hoeveelheid rauw kippeneiwit tot een volle bak luchtig schuim, zó stevig dat je de kom ondersteboven kunt houden zonder dat het eruit valt. Als je het mysterie daarvan kunt ervaren, dan is het nogal ontnuchterend als voedsel wordt teruggebracht tot ingrediënten.
Ik schreef een stuk na lezing van Proteïne van Jop de Vrieze. (Trouw, 25 oktober 2025). Hier een pdf deel 1 en een pdf van deel 2.
‘Je zou erom kunnen lachen als het niet zo dieptragisch zou zijn: in de moderne classificatie van dieren en planten heet de mens nog steeds ‘de verstandigste der verstandigen’, homo sapiens sapiens. Dat verraadt een zelfbeeld waarin de mens zich bevindt op de bovenste sport van de ladder der natuur, boven de dieren die zelf weer boven de planten staan.’
Dit is de eerste alinea van mijn recensie van De arrogante aap van Christine Webb, met een bijrolletje voor milieufilosoof Baptiste Morizot en zijn boek Het levende laten opvlammen. Hier deel 1 en deel 2 in pdf (Trouw, 27 september 2025).
Mijn tante Madelein hield van kantklossen en van frivolité, een handwerktechniek die kantjes oplevert voor een kraag aan een bloes of een kleedje op tafel. Ik moest aan haar denken toen ik het boek ‘Frivoliteit’ in handen kreeg, geschreven door filosoof Peter Venmans.
Ik schreef er een stukje over in Trouw.
[Helaas schreef ik het iets te frivool, want er staat een stomme fout in. ”Ik wou dat ik twee hondjes was’ is een gedicht van Godfried Bomans, niet van zijn goede vriend Michel van der Plas.] Hier de pdf: Frivoliteit, Trouw, 15 april 2025
Johann Hari schreef een mooi boek over de nieuwe medicijnen tegen obesitas. 
Wondermiddel is een populair boek dat mij echt woedend heeft gekregen: de voedingsindustrie zijn even pervers als de tabaksindustrie. De recensie is te lezen in bijlage De Tijdgeest van dagblad Trouw van 4 januari 2025. Hier pdf1 en pdf2.
Hieronder vind je het artikel ook.
Wie gezond is, gedraagt zich als suiker in de thee. Je bent afgestemd op de omgeving en lost er als het ware in op. Maar wat als dat niet meer lukt?
Over deze vraag schreef ik een essay dat op 16 november 2024 verscheen in Trouw.
Lees het essay online. Als je op een betaalmuur stuit, lees dan hier deel 1 en deel 2 in pdf. Of klik hieronder: Lees verder “Wie gezond is, gedraagt zich als suiker in de thee”
Cyberexpert en voormalig politicus Marietje Schaake biedt een brede blik op de macht die big tech bedrijven hebben. Democratieën moeten terugvechten, betoogt ze. Een recensie in Trouw, (7 september 2024), hier deel 1, deel 2 uit de papieren krant. Daarin had de eindredactie de titel van Schaake’s boek veranderd mijn stuk. Verkeerd dus. Online staat het nu goed, hier hun correctie.
Voor Trouw (26 augustus 2024) schreef ik een uitgebreide recensie over een nieuwe biografie van Hannah Arendt en een boek dat haar werk en leven in verband brengt met de actualiteit. En ik herlas Eichmann in Jeruzalem. Hier vind je een pdf.
In Radeloze helden introduceert Maaike Meijer (1949) zichzelf als ‘vrouw, lesbo, wetenschapper, maar ook als broer, vriend en een beetje mede-man’. Van jongs af aan wilde ze op haar vader lijken die hoofd was van een basisschool. Dat is in vele opzichten gelukt: ’Ik ben onderwijzer en schoolleider geworden, aan de universiteit dan, en mijn toespraken zijn net zo mooi geworden als die van hem.’
Lees mijn recensie van Radeloze helden in Trouw (17 juni 2023) of in pdf 1 en pdf 2.
Voor dagblad Trouw schreef ik met veel plezier in de eerste helft van 2023 zes essays plus, vooruit, nog één extra, rondom het werk van Montaigne.
1. Beweeg mee, van inzicht naar uitzicht, Trouw, 23 februari 2023, pdf
2. Maken is leven, ook als er niemand kijkt, Trouw, 28 maart 2023, pdf,
3. Internet werpt ons terug in de middeleeuwen, Trouw, 25 april 2023, pdf
4. Waarom onzinnige rituelen er toch toe doen, Trouw, 25 mei 2023, pdf
5. Montaigne wilde leren sterven. Waarom zou je? Trouw, 20 juni 2023, pdf
6. Waarom je een ‘achterkamer’ voor jezelf nodig hebt, Trouw, 18 juli 2023, pdf
7. Over reizen, Trouw, 15 augustus 2023, pdf
Deze nieuwe geschiedenis van zwangerschap bevat zoveel gruwelijke verhalen dat ik af en toe heb gekreund van ongeloof en ontzetting.
Lees mijn recensie van Ei, foetus, baby van emeritus hoogleraar Trudy Dehue in Trouw (22 april 2023) of in pdf 1 en pdf 2.
in haar onlangs vertaalde essaybundel De tedere verteller pleit Tokarczuk voor nieuwe begrippen en verhaalvormen, overigens zonder de oude te vergeten. Met de huidige alleen kunnen we de toekomst niet aan. Ze voorspelt: ‘Het zal ons immers ontbreken aan woorden, termen, uitdrukkingen, frasen en, wie weet, hele stijlen en genres om te beschrijven wat er op ons af zal komen.’
In Trouw (23 maart 2023) een recensie van De tedere verteller van Olga Tokarczuk. Hier een pdf.
Er waren eens twee kikkers die beide in een pan met room waren beland. ‘Na hun overlevingskansen aandachtig te hebben geanalyseerd waren ze het erover eens dat die gering of afwezig waren. De pessimist concludeerde dus dat het geen zin had om moeite te doen en verdronk waardig. De optimist vocht tegen beter weten in voor zijn leven – hij bewoog heen en weer, spartelde, zwom hen en terug in de room zolang hij daarvoor de kracht had. Op een gegeven moment bleek dat hij met zijn wanhopige bewegingen de room tot boter had geklopt – hij klauterde de pan uit en was dus gered.’
Zo beschrijft Olga Tokarczuk in De tedere verteller de ontstaansgeschiedenis van haar roman Jaag je ploeg over de botten van de doden.
‘[D]oor chaotisch te schrijven, eerst hier en dan weer daar, door van een beeld naar een dialoog, van een beschrijving naar een notitie te springen, door verhaallijnen te creëren en personages op te bouwen, heb ik de chaos tot een roman geklopt.Daarvoor is onuitputtelijk optimisme nodig en dat is veel belangrijker dan vaak overschat talent of ijver.’
